СИСТЕМНИЙ ПІДХІД ДО АНАЛІЗУВАННЯ ЕТИЧНИХ СТАНДАРТІВ СУДОВИХ ЕКСПЕРТІВ
Анотація
Вступ. Актуальність теми дослідження зумовлена необхідністю систематизації етичних стандартів судових експертів, оскільки етика як одна з фундаментальних галузей філософських знань поширюється на будь-яку спільноту людей (соціальну, політичну, професійну та ін.); її завдання полягає в створенні правил взаємодії для забезпечення єдиних підходів до розв’язання різноманітних проблем і досягнення гармонії у суспільних відносинах. Судова експертиза, побудована на принципах законності та об’єктивності, сприяє забезпеченню законних прав та інтересів усіх членів суспільства. Тому діяльність судових експертів не може бути поза межами певних етичних норм і стандартів. Мета статті полягає у тому, щоб на основі аналізу етичних кодексів, які існують в англомовних країнах і в Україні, та за допомогою системного підходу схарактеризувати етичні стандарти судових експертів і окреслити напрями їх можливої трансформації. У дослідженні застосовано загальні методи наукового пізнання (сходження від абстрактного до конкретного; формалізації; абстрагування, аналізу, аналогії, синтезу), а також системний підхід.
Короткий зміст основних результатів дослідження. Досліджено, що існує нагальна потреба узгодити національні підходи до міжнародної правозастосовної діяльності. Проаналізовано наявні етичні стандарти фахівців судово-експертної галузі. Розглянуто необхідність, сфери та механізми дотримання етичних стандартів у галузі судової експертології та криміналістики.
Висновок. Етичні стандарти у сфері судово-експертної діяльності мають передбачати точне відображення кваліфікації експерта, правдиве й докладне представлення отриманих у результаті дослідження даних, забезпечувати цілісність доказів, надавати чітку та повну документацію експертного дослідження. Водночас недопустимими є адвокація, упередженість, фальсифікація та розголошення отриманої під час експертних досліджень інформації.
Завантаження
Посилання
/Посилання
Про судову експертизу : Закон України від 25.02.1994 р. № 4038-XII (зі змін. та допов.). URL: https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/4038-12#Text (дата звернення: 28.08.2024).
Barnett P. D. Ethics in Forensic Science: Professional Standards for the Practice of Criminalistics. Forensic Science Communications. 2002. Vol. 4. Nо. 3.
Siegel J. A. General Forensic Ethical Dilemmas. Ethics in Forensic Science. 2012. P. 59–79. https://doi.org/10.1016/B978-0-12-385019-5.00003-8.
Weinstock R., Leong G. B., Silva J. A. Ethics. Encyclopedia of forensic sciences. 2nd ed. Vol. 1 A–B / Еd. by J. A. Siegel, P. J. Saukko. Elsevier, 2013. Р. 175–180. https://doi.org/10.1016/B978-0-12-382165-2.00291-9 (accessed: 28.08.2024).
Pratap C. E. Ethical aspects of forensic expert evidence in criminal cases. International Journal of Novel Research and Development. 2022. Vol. 7(3). Р. 746–751. URL: https://www.ijnrd.org/papers/IJNRD2203091.pdf (accessed: 28.08.2024).
Moradi A., Ashouri M., Mahdavisabet M., Mehra N. Ethics of restorative justice and its role in social security. Quarterly of Order and Security Guards. 2021. Vol. 13(4). P. 205–228. URL: https://sid.ir/paper/381413/en (accessed: 28.08.2024).
Yadav P. K. Ethical issues across different fields of forensic science. Egyptian Journal of Forensic Sciences. 2017. Vol. 7(10). https://doi.org/1010.1186/s41935-017-0010-1).
Field Listing – Legal system. The World Factbook. Central Intelligence Agensy. URL: https://www.cia.gov/the-world-factbook/field/legal-system/ (accessed: 28.08.2024).
Larouche P., Cserne P. (Eds.). National Legal Systems and Globalization: New Role, Continuing Relevance. The Hague : T.M.C. ASSER PRESS, 2012. 390 р. https://doi.org/10.1007/978-90-6704-885-9.
Verdier P.-H., Versteeg M. International Law in National Legal Systems: An Empirical Investigation. American Journal of International Law. 2015. No. 109(3). P. 514. https://doi.org/10.5305/amerjintelaw.109.3.0514.
Hörisch J., Burritt R. L., Christ K. L., Schaltegger S. Legal systems, internationalization and corporate sustainability. An empirical analysis of the influence of national and international authorities. Corporate Governance. 2017. Vol. 17. No. 5. Рр. 861–875. https://doi.org/10.1108/CG-08-2016-0169.
Прокопенко Т. О. Теорія систем і системний аналіз : навч. посіб. Черкаси : ЧДТУ, 2019. С. 12–13. URL: http://surl.li/cqloz (дата звернення: 28.08.2024).
Геселева Н. В., Заріцька Н. М. Емерджентні властивості системи. БІЗНЕСІНФОРМ. 2013. № 7. С. 93–97. URL: http://business-inform.net/export_pdf/business-inform-2013-7_0-pages-93_97.pdf (дата звернення: 28.08.2024).
Dominici G. Why Does Systems Thinking Matter? Business Systems Review. 2012. Vol. 1(1). P. 1. https://doi.org/10.7350/bsr.a02.2012.
Nilsson A., Westerberg M. Business Ethics and Systems Thinking. Systems Practice. 1997. Vol. 10. No. 4. Р. 491–506. URL: https://www.diva-portal.org/smash/get/diva2:982527/FULLTEXT01.pdf (accessed: 28.08.2024).
Tuan N.-T., Shaw C. Consideration of Ethics in Systemic Thinking. Systemic Practice and Action Research. 2015. Vol. 29 (1). P. 51–60. https://doi.org/10.1007/s11213-015-9352-5.
Allen W. Systems thinking. Learning for Sustainability. URL: https://learningforsustainability.net/systems-thinking/ (accessed: 28.08.2024).
Smolin L. There is No Scientific Method. Big Think. 2013. URL: https://bigthink.com/articles/there-is-no-scientific-method/ (дата звернення: 28.08.2024).
Ethics Handbook for On and Off-Duty Conduct. U.S. Department of Justice. January 2016. https://www.justice.gov/jmd/page/file/190546/dl (accessed: 28.08.2024).
Code of Conduct. Canadian Society of Forensic Science. 5 Nov., 1994. URL: https://www.csfs.ca/become-a-member/code-of-conduct/ (дата звернення: 28.08.2024).
Code of Professional Practice for Members of the ANZFSS. Australian & New Zealand Forensic Science Society. URL: https://anzfss.org.au/resources/code-of-professional-practice/ (accessed: 28.08.2024).
Forensic Science Regulator code of practice. GOV.UK. 26 Jan., 2023. URL: https://www.gov.uk/government/publications/forensic-science-regulator-code-of-practice (дата звернення: 28.08.2024).
A Commitment to Quality. Orchid Cellmark. 2 Oct., 2023. URL: https://www.cellmarkforensics.co.uk/about/quality-standards/ (accessed: 28.08.2024).
Code of Practice, Ethics and Professional Standards in Forensic Anthropology. Royal Anthropological Institute. https://www.therai.org.uk/images/stories/Forensic/Code%20of%20Practice%20Ethics%20and%20Professional%20Standards%20in%20Forensic%20Anthropology-Draft.pdf (accessed: 28.08.2024).
Code of practice and performance standards for forensic pathology in England, Wales and Northern Ireland. The Royal College of Pathologists. URL: https://www.rcpath.org/static/5617496b-cd1a-4ce3-9ec8eabfb0db8f3a/Code-of-practice-and-performance-standards-for-forensic-pathology-in-England-Wales-and-Northern-Ireland.pdf (accessed: 28.08.2024).
Code of Practice. The Expert Witness Institute. URL: https://www.ewi.org.uk/About/Code-of-Practice (accessed: 28.08.2024).
Code of practice within EuroExpert. EuroExpert. 2001. URL: https://euroexpert.org/standards/code-of-practice (accessed: 28.08.2024).
ENFSI: 73 members in 39 countries. The European Network of Forensic Science Institutes. URL: https://enfsi.eu/about-enfsi/members/ (accessed: 28.08.2024).
Oversight Agreement 2023-25. Department of Justice. Forensic Science Ireland. 16 March, 2023. URL: https://assets.gov.ie/251653/b61b9b8e-2b49-4b91-9d7b-f142a8a79ade.pdf (accessed: 28.08.2024).
Кодекс етики судового експерта. ТОВ «Судова незалежна експертиза України». 30.12.2014. URL: https://ekspertiza.com.ua/uk/kodeks-etyky-sudovoho-eksperta (дата звернення: 28.08.2024).
Кримінальний процесуальний кодекс України від 13.04.2012 № 4651-VI (зі змін. та допов.). URL: https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/4651-17#Text (дата звернення: 28.08.2024).
Цивільний процесуальний кодекс України від 18.03.2004 № 1618-IV (зі змін. та допов.). URL: https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/1618-15#Text (дата звернення: 28.08.2024).
Реєстр методик проведення судових експертиз / Міністерство юстиції України. URL: https://rmpse.minjust.gov.ua/page/6 (дата звернення: 28.08.2024).
Класифікація судових експертиз : монографія / Е. Б. Сімакова-Єфремян, В. Л. Федоренко, Л. В. Свиридова та ін.; за заг. ред. Е. Б. Сімакової-Єфремян. Харків, 2021. С. 536.
Кодекс України про адміністративні правопорушення від 07.12.1984 р. № 8073-Х (зі змін. та допов.). URL: https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/80731-10#n1981 (дата звернення: 28.08.2024).
Кримінальний кодекс України від 05.04.2001 р. № 2341-ІІІ (зі змін. та допов.). URL: https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/2341-14#Text (дата звернення: 28.08.2024).
REFERENCES
Law of Ukraine No. 4038-XII "On forensic examination". (February 25, 1994) (as amended and supplement-ed). URL: https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/4038-12#Text. (in Ukrainian).
Barnett P.D. (2002). Ethics in Forensic Science: Professional Standards for the Practice of Criminalistics. Forensic Science Communications, 4(3).
Siegel J.A. (2012). General Forensic Ethical Dilemmas. In Ethics in Forensic Science (pp. 59-79). Elsevier Inc. https://doi.org/10.1016/B978-0-12-385019-5.00003-8.
Weinstock R., Leong G.B., Silva J.A. (2013). Ethics. In Encyclopedia of forensic sciences, Vol. 1: A-B. J.A. Siegel, P.J. Saukko (Eds.) (рр. 175-180). Elsevier. https://doi.org/10.1016/B978-0-12-382165-2.00291-9.
Pratap C.E. (2022). Ethical aspects of forensic expert evidence in criminal cases. International Journal of Novel Research and Development, 7(3), 746-751. URL: https://www.ijnrd.org/papers/IJNRD2203091.pdf.
Moradi A., Ashouri M., Mahdavisabet M., Mehra, N. (2021). Ethics of restorative justice and its role in social security. Quarterly of order and security guards, 13(4), 205-228. URL: https://sid.ir/paper/381413/en.
Yadav P.K. (2017). Ethical issues across different fields of forensic science. Egyptian Journal of Forensic Sciences, 7(10). https://doi.org/10.1186/s41935-017-0010-1.
Field Listing – Legal system. The World Factbook. Central Intelligence Agensy. URL: https://www.cia.gov/the-world-factbook/field/legal-system.
Larouche P., Cserne P. (Eds.). (2012). National Legal Systems and Globalization: New Role, Continuing Relevance. The Hague: T.M.C. Asser Press. https://doi.org/10.1007/978-90-6704-885-9.
Verdier P.-H., Versteeg M. (2015). International Law in National Legal Systems: An Empirical Investiga-tion. American Journal of International Law, 109(3), 514. https://doi.org/10.5305/amerjintelaw.109.3.0514.
Hörisch J., Burritt R.L., Christ K.L., Schaltegger, S. (2017). Legal systems, internationalization and cor-porate sustainability. An empirical analysis of the influence of national and international authorities. Corporate Govern-ance, 17(5), 861-875. https://doi.org/10.1108/CG-08-2016-0169.
Prokopenko T.O. (2019). Theory of systems and system analysis. Cherkasy: ChDTU, 12-13. https://doi.org/http://surl.li/cqloz. (in Ukrainian)
Heseleva N.V., Zaritska N.M. (2013). Emerdzhentni vlastyvosti systemy. BIZNESINFORM, 7, 93-97. URL: http://business-inform.net/export_pdf/business-inform-2013-7_0-pages-93_97.pdf. (in Ukrainian)
Dominici G. (2012). Why Does Systems Thinking Matter? Business Systems Review, 1(1), 1. https://doi.org/10.7350/bsr.a02.2012.
Nilsson A., Westerberg, M. (1997). Business Ethics and Systems Thinking. Systems Practice, 10(4), 491-506. URL: https://www.diva-portal.org/smash/get/diva2:982527/FULLTEXT01.pdf.
Tuan N.-T., Shaw, C. (2015). Consideration of Ethics in Systemic Thinking. Systemic Practice and Ac-tion Research, 29(1), 51-60. https://doi.org/10.1007/s11213-015-9352-5.
Allen W. Systems thinking. Learning for Sustainability. URL: https://learningforsustainability.net/systems-thinking.
Smolin L. (2013). There is no Scientific Method. Big Think. May. URL: https://bigthink.com/articles/there-is-no-scientific-method.
Ethics Handbook for On and Off-Duty Conduct. (2016). U.S. Department of Justice. URL: https://www.justice.gov/jmd/page/file/190546/dl.
Code of Conduct. (November, 1994). Canadian Society of Forensic Science. URL: https://www.csfs.ca/become-a-member/code-of-conduct.
Code of Professional Practice for Members of the ANZFSS. Australian & New Zealand Forensic Science Society. URL: https://anzfss.org.au/resources/code-of-professional-practice.
Forensic Science Regulator Code of Practice. (January 26, 2023). GOV.UK. 26 Jan, 2023. URL: https://www.gov.uk/government/publications/forensic-science-regulator-code-of-practice.
A Commitment to Quality (October, 2023). Orchid Cellmark, 2. URL: https://www.cellmarkforensics.co.uk/about/quality-standards.
Code of Practice, Ethics and Professional Standards in Forensic Anthropology. Royal Anthropological In-stitute. URL: https://www.therai.org.uk/images/stories/Forensic/Code%20of%20Practice%20Ethics%20and%20Professional%20Standards%20in%20Forensic%20Anthropology-Draft.pdf.
Code of practice and performance standards for forensic pathology in England, Wales and Northern Ireland. The Royal College of Pathologists. URL: https://www.rcpath.org/static/5617496b-cd1a-4ce3-9ec8eabfb0db8f3a/Code-of-practice-and-performance-standards-for-forensic-pathology-in-England-Wales-and-Northern-Ireland.pdf.
Code of Practice. The Expert Witness Institute. URL: https://www.ewi.org.uk/About/Code-of-Practice.
Code of practice within EuroExpert. (2001). EuroExpert. URL: https://euroexpert.org/standards/code-of-practice.
ENFSI: 73 members in 39 countries. The European Network of Forensic Science Institutes. URL: https://enfsi.eu/about-enfsi/members/.
Oversight Agreement 2023-25. Department of Justice (March 16, 2023). Forensic Science Ireland. URL: https://assets.gov.ie/251653/b61b9b8e-2b49-4b91-9d7b-f142a8a79ade.pdf.
Code of Ethics of a Forensic Expert. (December 30, 2014). "Independent Forensic Expertise of Ukraine" LLC. URL: https://ekspertiza.com.ua/uk/kodeks-etyky-sudovoho-eksperta. (in Ukrainian).
The Criminal Procedure Code of Ukraine No. 4651-VI. (April 13, 2012). URL: https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/4651-17#Text. (in Ukrainian).
Civil Procedure Code of Ukraine No. 1618-IV. (March 18, 2004). URL: https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/1618-15#Text. (in Ukrainian).
Register of forensic examination methods. Ministry of Justice of Ukraine. URL: https://rmpse.minjust.gov.ua/page/6. (in Ukrainian).
Simakova-Efremyan, E.B., Fedorenko, V.L., Sviridova, L.V. et al. (2021). Classification of forensic ex-aminations. E.B. Simakova-Efremyan (Ed.). Kharkiv. (in Ukrainian).
Code of Ukraine on administrative offenses No. 8073-Х. (December 7, 1984). URL: https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/80731-10#n1981. (in Ukrainian).
The Criminal Code of Ukraine No. 2341-ІІІ. (March 5, 2001). URL: https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/2341-14#Text. (in Ukrainian).
Авторське право (c) 2024 Наталія Нестор, Антон Полянський, Ігор Лущик

Цю роботу ліцензовано за Міжнародня ліцензія Creative Commons Attribution 4.0.
