Освітня трансформація Львівської єзуїтської школи в 1660-х рр.: міфи і реальність
Ключові слова:
Львівська академія, фундаційний диплом Яна Казимира, єзуїтська школа, Річ Посполита
Анотація
В статті розглядаються передумови, перебіг і наслідки першої спроби створення Львівської академії. Проаналізувавши рівень матеріального забезпечення і структуру освітньої діяльності відповідного осідку ордену, автор підважує історіографічний міф про те, що вся попередня історія Львівського колегіуму була невпинним й послідовним рухом до набуття ним університетського статусу. Насправді освітня трансформація 1661 р. стала результатом дії низки ситуативних чинників тодішнього суспільно-політичного життя. Поява фундаційного диплома Яна Казимира не гарантувала втім кінцевого успіху – внаслідок протидії Краківської академії Львівська академія так і не набула легітимного статусу. Водночас рівень її структурного розвитку і матеріального забезпечення швидко перестали відповідати університетським амбіціям львівських єзуїтів.
Завантаження
##plugins.generic.usageStats.noStats##
Посилання
Istoriya Universytetu [Elektronnyy resurs]. – Rezhym dostupu: http://www.lnu.edu.ua/about/university-today-and-tomorrow/history/
Dyv., zokrema: Bielski J. Widok Krolestwa Polskiego ze wszystkimi woiewodztwami, xięstwy y ziemiami, monarchami z monarchiniami. T. 1. Poznan, 1763.
Feliks Bentkovsʹkyy z·haduye pro sprobu stvorennya yezuyit·sʹkoyi akademiyi u Lʹvovi (1661 r.), ale pry tsʹomu ne nazyvaye datu tsiyeyi podiyi. Bentkowski F. Historia literatury polskiej. T.1. Warszawa-Wilno, 1814. S. 149.
Chodynicki I. Historya stołecznego Królestw Galicyi i Lodomeryi miasta Lwowa od założenia jego aż do czasów teraznieyszych. – Lwów, 1829. S. 401–403.
Łukaszewicz J. Historya szkół w Koronie i w Wielkiem Księstwie Litewskiem od najdawniejszych czasów aż do roku 1794. T. 1. Poznań, 1849. S. 158.
Ibidem. S. 158-167; Krzyżanowski A. Dawna Polska ze stanowiska jej udziału w dziejach postępującej ludzkości skreślona w jubileuszowym Mikołaja Kopernika roku 1843. Warszawa, 1844. S. 179.
Łukaszewicz J. Historya szkół w Koronie i w Wielkiem Księstwie Litewskiem od najdawniejszych czasów aż do roku 1794. T. 1. Poznań, 1849. S. 167–169.
Finkel L., Starzyński S. Historya Uniwersytetu Lwowskiego. Cz. I. Lwów, 1894; Załęski S. Jezuici w Polsce. T. 3. Lwów, 1902; Jaworski F. Uniwersyt Lwowski. Wspomnienia jubileuszowe. Lwów, 1912; Finkel L. Króla Jana Kazimierza dyplom erekcyjny Uniwersytetu Lwówskiego z r. 1661 // Księga Pamiątkowa ku uczczeniu 250-tej rocznicy założenia Uniwersytetu Lwówskiego przez króla Jana Kazimierza r. 1661. T. 1. Lwów, 1912. S. 1–20. Por.: Vinkovskyy T. Yosyf chy Yan Kazymir (z nahody svyatkuvannya mnymoyi 250-litnoyi richnytsi yestvovanya Lʹvivsʹkoho Universytetu). – Lʹviv: Ruslana, 1912.
Załęski S. Jezuici w Polsce. T. 3. Lwów, 1902. S. 146–151.
Finkel L. Króla Jana Kazimierza dyplom erekcyjny Uniwersytetu Lwówskiego z r. 1661 // Księga Pamiątkowa ku uczczeniu 250-tej rocznicy założenia Uniwersytetu Lwówskiego przez króla Jana Kazimierza r. 1661. T. 1. Lwów, 1912. S. 7–11.
Ibidem. S. 19.
Kot S. Historia wychowania. Zarys podręcznikowy. T. 2. Lwów, 1934. S. 219.
Podhorodecki L. Dzieje Lwowa. Warszawa, 1993. S. 8; Kaczorowski B. Zabytki starego Lwowa. Warszawa, 1990. S. 11, 120. Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy. 1564-1995. Kraków, 1996.
Lazarenko YE.K. 300 rokiv Lʹvivsʹkoho universytetu. Lʹviv, 1961. S. 7; Istoriya Lʹvova / za red. V.V. Sekretaryuka. Kyyiv: Naukova dumka, 1984. S. 74.
Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy. 1564-1995. Kraków, 1996. S. 379.
Archivum Romanum Societatis Iesu (dali – ARSI). Polonica 12. F. 138, 148.
Dyv., zokrema: Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy. 1564-1995. Kraków, 1996. S. 261, 320, 373–374, 534–535.
Ibidem. S. 379.
Skazhimo, v Lutsʹkiy yezuyit·sʹkiy shkoli v 1609 r. navchalosya 150, a v 1616 r. – 300 uchniv. Svoyeyu cherhoyu v Kamʺyanetsʹ-Podilʹsʹkomu kolehiumi v 1611 i 1626 rr. bulo vidpovidno 180 i trokhy bilʹshe za 100 vykhovantsiv. Natoński B. Szkolnictwo jezuickie w Polsce w dobie kontrreformacji // Z dziejów szkolnictwa jezuickiego w Polsce. Kraków, 1994. S. 48–49.
Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy. 1564-1995. Kraków, 1996. S. 535.
ARSI. Polonica 12. F. 148, 140, 129, 125, 137, 135.
ARSI. Polonica 11. F. 200, 204.
ARSI. Polonica 12. F. 135, 297-297v.; ARSI. Polonica 13. F. 131–131v.
Piechnik L. Dzieje Akademii Wileńskiej. T. 2. Rzym, 1983. S. 125–156.
ARSI. Polonica 13. F. 131, 203; ARSI. Polonica 14. F. 109.
Lʹvivsʹka natsionalʹna naukova biblioteka Ukrayiny imeni Vasylya Stefanyka (dali – LNNBU imeni V.Stefanyka). Viddil rukopysiv. F. Bavorovsʹkykh. Spr. 997/II. Ark. 50zv.–51.
Natoński B. Jezuici a Uniwersytet Krakowski w XVI wieku. Kraków, 2002. S. 113–114; Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy. 1564-1995. Kraków, 1996. S. 535.
LNNBU imeni V.Stefanyka. Viddil rukopysiv. F. Bavorovsʹkykh. Spr. 997/II. Ark. 50 zv.–51.
Dyv., zokrema: Natoński B. Szkolnictwo jezuickie w Polsce w dobie kontrreformacji // Z dziejów szkolnictwa jezuickiego w Polsce. Kraków, 1994. S. 37–39.
LNNBU imeni V.Stefanyka. Viddil rukopysiv. F. Bavorovsʹkykh. Spr. 997/II. Ark. 50 zv.–51.
Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie. T. XXI. Lwów, 1911. S. 344.
L. Finkelʹ stverdzhuvav, shcho same Martsin Anchovsʹkyy razom iz druzhynoyu podaruvav lʹvivsʹkym yezuyitam v tsilyakh materialʹnoho zabezpechennya maybutnʹoyi Akademiyi 30 000 zlotykh. Finkel L. Króla Jana Kazimierza dyplom erekcyjny Uniwersytetu Lwówskiego z r. 1661 // Księga Pamiątkowa ku uczczeniu 250-tej rocznicy założenia Uniwersytetu Lwówskiego przez króla Jana Kazimierza r. 1661. T. 1. Lwów, 1912. S. 18.
Ibidem. S. 9–10.
Volumina legum. T. 4. Petersburg, 1860. S. 298.
Piechnik L. Dzieje Akademii Wileńskiej. T. 1. Rzym, 1984. S. 56–60.
Załęski S. Jezuici w Polsce. T. 3. Lwów, 1902. S. 152.
LNNBU imeni V.Stefanyka. Viddil rukopysiv. F. Bavorovsʹkykh. Spr. 9
Dyv., zokrema: Bielski J. Widok Krolestwa Polskiego ze wszystkimi woiewodztwami, xięstwy y ziemiami, monarchami z monarchiniami. T. 1. Poznan, 1763.
Feliks Bentkovsʹkyy z·haduye pro sprobu stvorennya yezuyit·sʹkoyi akademiyi u Lʹvovi (1661 r.), ale pry tsʹomu ne nazyvaye datu tsiyeyi podiyi. Bentkowski F. Historia literatury polskiej. T.1. Warszawa-Wilno, 1814. S. 149.
Chodynicki I. Historya stołecznego Królestw Galicyi i Lodomeryi miasta Lwowa od założenia jego aż do czasów teraznieyszych. – Lwów, 1829. S. 401–403.
Łukaszewicz J. Historya szkół w Koronie i w Wielkiem Księstwie Litewskiem od najdawniejszych czasów aż do roku 1794. T. 1. Poznań, 1849. S. 158.
Ibidem. S. 158-167; Krzyżanowski A. Dawna Polska ze stanowiska jej udziału w dziejach postępującej ludzkości skreślona w jubileuszowym Mikołaja Kopernika roku 1843. Warszawa, 1844. S. 179.
Łukaszewicz J. Historya szkół w Koronie i w Wielkiem Księstwie Litewskiem od najdawniejszych czasów aż do roku 1794. T. 1. Poznań, 1849. S. 167–169.
Finkel L., Starzyński S. Historya Uniwersytetu Lwowskiego. Cz. I. Lwów, 1894; Załęski S. Jezuici w Polsce. T. 3. Lwów, 1902; Jaworski F. Uniwersyt Lwowski. Wspomnienia jubileuszowe. Lwów, 1912; Finkel L. Króla Jana Kazimierza dyplom erekcyjny Uniwersytetu Lwówskiego z r. 1661 // Księga Pamiątkowa ku uczczeniu 250-tej rocznicy założenia Uniwersytetu Lwówskiego przez króla Jana Kazimierza r. 1661. T. 1. Lwów, 1912. S. 1–20. Por.: Vinkovskyy T. Yosyf chy Yan Kazymir (z nahody svyatkuvannya mnymoyi 250-litnoyi richnytsi yestvovanya Lʹvivsʹkoho Universytetu). – Lʹviv: Ruslana, 1912.
Załęski S. Jezuici w Polsce. T. 3. Lwów, 1902. S. 146–151.
Finkel L. Króla Jana Kazimierza dyplom erekcyjny Uniwersytetu Lwówskiego z r. 1661 // Księga Pamiątkowa ku uczczeniu 250-tej rocznicy założenia Uniwersytetu Lwówskiego przez króla Jana Kazimierza r. 1661. T. 1. Lwów, 1912. S. 7–11.
Ibidem. S. 19.
Kot S. Historia wychowania. Zarys podręcznikowy. T. 2. Lwów, 1934. S. 219.
Podhorodecki L. Dzieje Lwowa. Warszawa, 1993. S. 8; Kaczorowski B. Zabytki starego Lwowa. Warszawa, 1990. S. 11, 120. Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy. 1564-1995. Kraków, 1996.
Lazarenko YE.K. 300 rokiv Lʹvivsʹkoho universytetu. Lʹviv, 1961. S. 7; Istoriya Lʹvova / za red. V.V. Sekretaryuka. Kyyiv: Naukova dumka, 1984. S. 74.
Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy. 1564-1995. Kraków, 1996. S. 379.
Archivum Romanum Societatis Iesu (dali – ARSI). Polonica 12. F. 138, 148.
Dyv., zokrema: Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy. 1564-1995. Kraków, 1996. S. 261, 320, 373–374, 534–535.
Ibidem. S. 379.
Skazhimo, v Lutsʹkiy yezuyit·sʹkiy shkoli v 1609 r. navchalosya 150, a v 1616 r. – 300 uchniv. Svoyeyu cherhoyu v Kamʺyanetsʹ-Podilʹsʹkomu kolehiumi v 1611 i 1626 rr. bulo vidpovidno 180 i trokhy bilʹshe za 100 vykhovantsiv. Natoński B. Szkolnictwo jezuickie w Polsce w dobie kontrreformacji // Z dziejów szkolnictwa jezuickiego w Polsce. Kraków, 1994. S. 48–49.
Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy. 1564-1995. Kraków, 1996. S. 535.
ARSI. Polonica 12. F. 148, 140, 129, 125, 137, 135.
ARSI. Polonica 11. F. 200, 204.
ARSI. Polonica 12. F. 135, 297-297v.; ARSI. Polonica 13. F. 131–131v.
Piechnik L. Dzieje Akademii Wileńskiej. T. 2. Rzym, 1983. S. 125–156.
ARSI. Polonica 13. F. 131, 203; ARSI. Polonica 14. F. 109.
Lʹvivsʹka natsionalʹna naukova biblioteka Ukrayiny imeni Vasylya Stefanyka (dali – LNNBU imeni V.Stefanyka). Viddil rukopysiv. F. Bavorovsʹkykh. Spr. 997/II. Ark. 50zv.–51.
Natoński B. Jezuici a Uniwersytet Krakowski w XVI wieku. Kraków, 2002. S. 113–114; Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy. 1564-1995. Kraków, 1996. S. 535.
LNNBU imeni V.Stefanyka. Viddil rukopysiv. F. Bavorovsʹkykh. Spr. 997/II. Ark. 50 zv.–51.
Dyv., zokrema: Natoński B. Szkolnictwo jezuickie w Polsce w dobie kontrreformacji // Z dziejów szkolnictwa jezuickiego w Polsce. Kraków, 1994. S. 37–39.
LNNBU imeni V.Stefanyka. Viddil rukopysiv. F. Bavorovsʹkykh. Spr. 997/II. Ark. 50 zv.–51.
Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie. T. XXI. Lwów, 1911. S. 344.
L. Finkelʹ stverdzhuvav, shcho same Martsin Anchovsʹkyy razom iz druzhynoyu podaruvav lʹvivsʹkym yezuyitam v tsilyakh materialʹnoho zabezpechennya maybutnʹoyi Akademiyi 30 000 zlotykh. Finkel L. Króla Jana Kazimierza dyplom erekcyjny Uniwersytetu Lwówskiego z r. 1661 // Księga Pamiątkowa ku uczczeniu 250-tej rocznicy założenia Uniwersytetu Lwówskiego przez króla Jana Kazimierza r. 1661. T. 1. Lwów, 1912. S. 18.
Ibidem. S. 9–10.
Volumina legum. T. 4. Petersburg, 1860. S. 298.
Piechnik L. Dzieje Akademii Wileńskiej. T. 1. Rzym, 1984. S. 56–60.
Załęski S. Jezuici w Polsce. T. 3. Lwów, 1902. S. 152.
LNNBU imeni V.Stefanyka. Viddil rukopysiv. F. Bavorovsʹkykh. Spr. 9
Опубліковано
2019-07-18
Як цитувати
Сєряков, С. (2019). Освітня трансформація Львівської єзуїтської школи в 1660-х рр.: міфи і реальність. Дриновський збірник, 11, 30-39. https://doi.org/10.7546/DS.2018.11.04
Розділ
Статті
