«Рrincipum Specula» у Київській Русі: особливості функціонування
Ключові слова:
князівське «зерцало», політика, філософія, Київська Русь, Візантія
Анотація
Рrincipum Specula («князівське зерцало») – термін, який не часто вживають щодо текстів Київської Русі. Настанови князям, котрі були важливим елементом освіти правителів, нерідко функціонували у києворуській культурі не як цілісні тексти, а фрагментовано, у вигляді окремих цитат, афоризмів, ідей чи контекстів, стимулюючи тим самим власну творчість руських книжників. Завдяки цьому відбувалось активне засвоєння античних, візантійських та західноєвропейських політичних ідей.
Завантаження
##plugins.generic.usageStats.noStats##
Посилання
«Vćrnyх mni ne tćkh", izhe po tvoyemou slovou molv&t', no izhe protiv&t's& gloyemym" toboyu po krivou» (Tut í dalí «Bdzhola» tsituêt'sya za spiskom naydavníshoí̈ redaktsíí̈ XII–XIII st., vidanomu V. Semenovim (Drevnyaya russkaya Pchela po pergamentnomu spisku. Trud" Viktora Semenova // Sb. Otdeleniya russkogo yazyka i slovesnosti imperatorskoy akademii nauk (ORYAS). 1893. T. 54. S. 287). U gr. origínalí: «pistoùs hēgoû mḕ toùs hápan ho ti àn légēis ḕ poiē̂is epainoûntas, allà toùs̱toîs hamartanoménois epitimō̂ntas» (Ísokrat, Do Níkokla 28).
Ševčenko I. On Some Sources of Prince Svjatoslav’s Izbornik of the Year 1076 // Byzantium and the Slavs: in letters and culture. Cambriage: MA, Harvard Ukrainian Research institute, 1991. pp. 250-251.
Div.: Vedor W. The «Izbornik of John the Sinner»: A Compilation from Compilations // Polata k"nigopis'naya. 1983. № 8. pp. 15–37.
Izbornik 1076 goda… – ll. 24 ob. – 28. Tut í dalí Ízborník 1076 roku tsituêt'sya za vidannyam: Izbornik 1076 goda / Izd. podgot. V. S. Golyshenko, V. F. Dubrovina, V. G. Nefedov. Pod red. S. I. Kotkova. M.: Nauka, 1965. S. 149-701.
Slovo k" vladoushchim' na zemli // Narodna biblioteka Sv. Sv. Kiril i Metodiy, m. Sofíya (dalí – NBKM). № 1037. l. 230 ob. – 233. Tsey rukopis buv pokladeniy v osnovu odníêí̈ z bíl'sh pízníkh redaktsíy, a same spisku: Sbornik (1550-ye – 1560-ye gg.). Rossiyskaya gosudarstvennaya biblioteka (dalí – RGB). F. 113 (Sobr. Iosifo-Volotskogo monast.) № 164/530. l. 183 ob. – 194.
Rossiyskaya natsional'naya biblioteka (dalí – RNB). Pogod. № 1032.
Melets'ka zbírka (XVI st.). Ínstitut rukopisív Natsíonal'noí̈ bíblíoteki Ukraí̈ni ím. V. Í. Vernads'kogo NAN Ukraí̈ni (dalí – ÍR NBU), Mel. m./p. 119. ark. 111 zv. – 113.
Narodna biblioteka Srbije (dalí – NBS). № 27 (Rs 26). l. 354–356 ob.
Div.: Ševčnko I. On Some Sources of Prince Svjatoslav’s Izbornik of the Year 1076… R. 249.
Merilo pravednoye (XIV v.). RGB, F. 304.I № 15. l. 19 ob. – 20; Faksimíl'ne vidannya: Merilo pravednoye: po rukopisi XIV veka. M.: Iz-vo AN SSSR, 1961. S. 38-39.
Slovo sv. Ottsa nashogo Vasilíya, arkhíêpiskopa Kesaríyskago, o sudíakh" i vlastelekh" // Pamyatniki drevnerusskoy tserkovno-uchitel'noy literatury / Pod red. A. I. Ponomareva. – SPb.: Aktsion. obshch. «Izdatel'», 1897. Vyp. 3. S. 116-119.
U takomu formulyuvanní: «pishet' apn̂^l" Pavel"∙ vs&kaya dshoa vlasti¬tem" povinuyets&∙ vlasti bo Y Bayo ouchineny sut'∙ yestestvom" bo tsrn̂^' zemnym"∙ podoben" yest' vs&komu chlvokou∙ vlast'yu zhe sana vysh'nii ¦ko Bgo∙ re©^ velikii Zlatoustets'∙ izhe kto protivits& zakonu Bzho'yu∙ kn&z' bo ne nosit' mćch' Biyoi ibo sluga yest'» (Polnoye sobraniye russkikh letopisey (PSRL). M.: YAzyki russkoy kul'tury, 1998. T. 2: Ipat'yevskaya letopis'. S. 592–593. PSRL. – M.: YAzyki russkoy kul'tury, 1997. T. 1. S. 370.).
Drevnyaya russkaya Pchela po pergamentnomu spisku. Trud" Viktora Semenova // Sb. ORYAS. 1893. T. 54. S. 111-112.
Tam samo. S. 112.
Materíaly k" literaturnoy istoríi russkikh" Pchel". I. Pchela v" 44 glavy. S" predislovíem" V. A. Semenova // Chteniya v" Imperatorskom" Obshchestvѣ Istorii i Drevnostey Rossiyskikh" (CHOIDR). 1895. Kn. 2 (173). S. 38.
Praechter K. Der Roman Barlaam und Joasaph in seinem Verhältnis zu Agapets Königsspiegel // Byzantinische Zeitschrift. 1893. Bd 2. ss. 444–460.
Povest' o Varlaame i Ioasafe: Pamyatnik drevnerusskoy perevodnoy literatury KHÍ–KHÍÍ vv. / Podgotovka teksta, issledovaniye i komment. I. N. Lebedevoy. L.: Nauka LO, 1985. C. 248, 256–258.
RGB. F. 304. I. № 758. l. 28.
Vsí tsí fragmentí, okrím 63 í 67 gl., zíbraní í vidaní avtorom u monografíí̈: Kirichok O.B. Pisemníst' yak polítichniy fenomen: zmíst, atributi, formi reprezentatsíí̈. K.: Ukraí̈ns'kiy Tsentr dukhovnoí̈ kul'turi, 2016. S. 246-264.
Div.: Drevnyaya russkaya Pchela po pergamentnomu spisku… S. 20.
Div.: Ísokrat, Do Níkokla, 35.
Tam samo, 14.
«Na drouzh'bou prinimai ne vsć khotyashchikh", no izhe dostoini tvoyego $st'stva» (Drevnyaya russkaya Pchela po pergamentnomu spisku… S. 62). U gr. origínalí «phílous ktō̂ mḕ pántas toùs bouloménous, allà toùs tē̂s sē̂s phýseōs axíous óntas» (Ísokrat, Do Níkokla, 27).
Div. grets'kiy origínal: Patrologia Graeca (PG) 107 cols. 21-56; Emminger K. Die spätmittelalterliche Übersetzung der Demonicea: III. Basileíou kephália parainetiká // Studien zu den griechischen Fürstenspiegeln. Dissertation. München, 1913. ss. 48–49.
Vasilia tsroć gr"ch'skago glavy nakazatel'ny... // Sbornik. RGB. F. 304. I. № 758. ll. 3-28.
Sobolevskiy A. Perevodnaya literatura Moskovskoy Rusi XIV–XVII vekov: Bibliograficheskiye materialy // Sb. ORYAS. SPb., 1903. T. 74. № 1. S. 20.
Mudroye slovo drevney Rusi (XI–XVII vv.) / V. Kolesov, sost. M.: Sovetskaya Rossiya, 1989. S. 439-440.
Tam samo. S. 439–440.
Pushkarev L. Zapisi na knigakh kak istochnik po istorii kul'tury (Na materialakh knig Simeona Polotskogo) // Arkheograficheskiy yezhegodnik za 2000 g. M., 2001. S. 119.
Dvorník F. Slov’yani v êvropeys'kíy ístoríí̈ ta tsivílízatsíí̈. K.: Dukh í Lítera, 2000. S. 328-329.
A. Níkolov pídmítiv tsíkavu detal', shcho tsyu tezu visloviv shche bílorus'kiy prosvítitel' í drukar Spirid
Ševčenko I. On Some Sources of Prince Svjatoslav’s Izbornik of the Year 1076 // Byzantium and the Slavs: in letters and culture. Cambriage: MA, Harvard Ukrainian Research institute, 1991. pp. 250-251.
Div.: Vedor W. The «Izbornik of John the Sinner»: A Compilation from Compilations // Polata k"nigopis'naya. 1983. № 8. pp. 15–37.
Izbornik 1076 goda… – ll. 24 ob. – 28. Tut í dalí Ízborník 1076 roku tsituêt'sya za vidannyam: Izbornik 1076 goda / Izd. podgot. V. S. Golyshenko, V. F. Dubrovina, V. G. Nefedov. Pod red. S. I. Kotkova. M.: Nauka, 1965. S. 149-701.
Slovo k" vladoushchim' na zemli // Narodna biblioteka Sv. Sv. Kiril i Metodiy, m. Sofíya (dalí – NBKM). № 1037. l. 230 ob. – 233. Tsey rukopis buv pokladeniy v osnovu odníêí̈ z bíl'sh pízníkh redaktsíy, a same spisku: Sbornik (1550-ye – 1560-ye gg.). Rossiyskaya gosudarstvennaya biblioteka (dalí – RGB). F. 113 (Sobr. Iosifo-Volotskogo monast.) № 164/530. l. 183 ob. – 194.
Rossiyskaya natsional'naya biblioteka (dalí – RNB). Pogod. № 1032.
Melets'ka zbírka (XVI st.). Ínstitut rukopisív Natsíonal'noí̈ bíblíoteki Ukraí̈ni ím. V. Í. Vernads'kogo NAN Ukraí̈ni (dalí – ÍR NBU), Mel. m./p. 119. ark. 111 zv. – 113.
Narodna biblioteka Srbije (dalí – NBS). № 27 (Rs 26). l. 354–356 ob.
Div.: Ševčnko I. On Some Sources of Prince Svjatoslav’s Izbornik of the Year 1076… R. 249.
Merilo pravednoye (XIV v.). RGB, F. 304.I № 15. l. 19 ob. – 20; Faksimíl'ne vidannya: Merilo pravednoye: po rukopisi XIV veka. M.: Iz-vo AN SSSR, 1961. S. 38-39.
Slovo sv. Ottsa nashogo Vasilíya, arkhíêpiskopa Kesaríyskago, o sudíakh" i vlastelekh" // Pamyatniki drevnerusskoy tserkovno-uchitel'noy literatury / Pod red. A. I. Ponomareva. – SPb.: Aktsion. obshch. «Izdatel'», 1897. Vyp. 3. S. 116-119.
U takomu formulyuvanní: «pishet' apn̂^l" Pavel"∙ vs&kaya dshoa vlasti¬tem" povinuyets&∙ vlasti bo Y Bayo ouchineny sut'∙ yestestvom" bo tsrn̂^' zemnym"∙ podoben" yest' vs&komu chlvokou∙ vlast'yu zhe sana vysh'nii ¦ko Bgo∙ re©^ velikii Zlatoustets'∙ izhe kto protivits& zakonu Bzho'yu∙ kn&z' bo ne nosit' mćch' Biyoi ibo sluga yest'» (Polnoye sobraniye russkikh letopisey (PSRL). M.: YAzyki russkoy kul'tury, 1998. T. 2: Ipat'yevskaya letopis'. S. 592–593. PSRL. – M.: YAzyki russkoy kul'tury, 1997. T. 1. S. 370.).
Drevnyaya russkaya Pchela po pergamentnomu spisku. Trud" Viktora Semenova // Sb. ORYAS. 1893. T. 54. S. 111-112.
Tam samo. S. 112.
Materíaly k" literaturnoy istoríi russkikh" Pchel". I. Pchela v" 44 glavy. S" predislovíem" V. A. Semenova // Chteniya v" Imperatorskom" Obshchestvѣ Istorii i Drevnostey Rossiyskikh" (CHOIDR). 1895. Kn. 2 (173). S. 38.
Praechter K. Der Roman Barlaam und Joasaph in seinem Verhältnis zu Agapets Königsspiegel // Byzantinische Zeitschrift. 1893. Bd 2. ss. 444–460.
Povest' o Varlaame i Ioasafe: Pamyatnik drevnerusskoy perevodnoy literatury KHÍ–KHÍÍ vv. / Podgotovka teksta, issledovaniye i komment. I. N. Lebedevoy. L.: Nauka LO, 1985. C. 248, 256–258.
RGB. F. 304. I. № 758. l. 28.
Vsí tsí fragmentí, okrím 63 í 67 gl., zíbraní í vidaní avtorom u monografíí̈: Kirichok O.B. Pisemníst' yak polítichniy fenomen: zmíst, atributi, formi reprezentatsíí̈. K.: Ukraí̈ns'kiy Tsentr dukhovnoí̈ kul'turi, 2016. S. 246-264.
Div.: Drevnyaya russkaya Pchela po pergamentnomu spisku… S. 20.
Div.: Ísokrat, Do Níkokla, 35.
Tam samo, 14.
«Na drouzh'bou prinimai ne vsć khotyashchikh", no izhe dostoini tvoyego $st'stva» (Drevnyaya russkaya Pchela po pergamentnomu spisku… S. 62). U gr. origínalí «phílous ktō̂ mḕ pántas toùs bouloménous, allà toùs tē̂s sē̂s phýseōs axíous óntas» (Ísokrat, Do Níkokla, 27).
Div. grets'kiy origínal: Patrologia Graeca (PG) 107 cols. 21-56; Emminger K. Die spätmittelalterliche Übersetzung der Demonicea: III. Basileíou kephália parainetiká // Studien zu den griechischen Fürstenspiegeln. Dissertation. München, 1913. ss. 48–49.
Vasilia tsroć gr"ch'skago glavy nakazatel'ny... // Sbornik. RGB. F. 304. I. № 758. ll. 3-28.
Sobolevskiy A. Perevodnaya literatura Moskovskoy Rusi XIV–XVII vekov: Bibliograficheskiye materialy // Sb. ORYAS. SPb., 1903. T. 74. № 1. S. 20.
Mudroye slovo drevney Rusi (XI–XVII vv.) / V. Kolesov, sost. M.: Sovetskaya Rossiya, 1989. S. 439-440.
Tam samo. S. 439–440.
Pushkarev L. Zapisi na knigakh kak istochnik po istorii kul'tury (Na materialakh knig Simeona Polotskogo) // Arkheograficheskiy yezhegodnik za 2000 g. M., 2001. S. 119.
Dvorník F. Slov’yani v êvropeys'kíy ístoríí̈ ta tsivílízatsíí̈. K.: Dukh í Lítera, 2000. S. 328-329.
A. Níkolov pídmítiv tsíkavu detal', shcho tsyu tezu visloviv shche bílorus'kiy prosvítitel' í drukar Spirid
Опубліковано
2019-07-18
Як цитувати
КиричокO. (2019). «Рrincipum Specula» у Київській Русі: особливості функціонування. Дриновський збірник, 11, 17-23. https://doi.org/10.7546/DS.2018.11.02
Розділ
Статті
