ФІЛОСОФІЯ ОСВІТИ У ЛЬВІВСЬКО-ВАРШАВСЬКІЙ ШКОЛІ. ПРОЄКТ ФІЛОСОФСЬКОЇ КУЛЬТУРИ ТА ІДЕЯ УНІВЕРСИТЕТУ
Анотація
Львівсько‐Варшавська школа (ЛВШ) популяризувала в суспільстві проект філософської культури. Ключовими цінностями цього проекту були світогляд, моральний ідеал, самопізнання та критичне мислення. ЛВШ такоє надавала вагомого значення ідеї університету. Представники ЛВШ долучились до вирішення проблем ідеалу університету, його автонмії, академічних свобод і комунікацій, а також місця і значення філософії в університетському навчанні. Проблеми ідеї університету та філософської культури є одними з основних у філософії освіти. Мета цієї статті – розглянути вирішення цих проблем у ЛВШ й тим самим довести наявність у ній філософської концепції освіти. У першій частині статті систематизовано елементи філософської культури ЛВШ на основі праць її представників та показано, що вони світогляд розглядали як дороговказ в житті людини і підставу наукового світогляду; моральний ідеал повязували з автономією моралі та етичною творчістю; самопізнання вважали природним прагненням людини пізнання свого «я»; критицизм мислили здатністю людини до вияву незалежності своєї думки. У другій частині статті описано основні положення ідеї університету ЛВШ на підставі праць її представників та зясовано, що вони ідеал єдності дослідження і навчання вважали понадчасовою духовною цінністю університету; автономію університету визначали передумовою творення найвищих духовних благ; академічні свободи та комунікації трактували передумовою досягнення університетом свого ідеалу; визначенням філософії як світогляду та науки уточнювали її значення у житті людини та суспільства. Ця стаття є продовженням статті “Philosophy of education in Lviv‐Warsaw School. Twardowski’s and his students’ philosophical conceptions of education”. Filozoficzne Problemy Edukacji. 2020 (3). У цій статті внесок ЛВШ до філософії освіти розглянуто крізь призму досягнень у ній двох гілок – польської та української.
Завантаження
Посилання
Ajdukiewicz, K. (1985a). Logika, jej zadania i potrzeby w Polsce współczesnej. In Ajdukiewicz, K. Język i poznanie, vol. II (pp. 127–142). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Ajdukiewicz, K. (1985b). O potrzebie usługowego kursu logiki w programach studiów uniwersyteckich. In Ajdukiewicz, K. Język i poznanie, vol. II (pp. 192–25). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Ajdukiewicz, K. (1985c). O wolności nauki. In Ajdukiewicz, K. Język i poznanie, vol. II (pp. 266–281). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Ajdukiewicz, K. (2010). Philosophical issues and trends. Theory of cognition. Metaphysics: tutorial, Kyiv: Education of Ukraine.
Baley, S. (1947). Drogi samopoznanie, Kraków: Wiedza. Zawód. Kultura.
Baley, S. (2002a). The experiment in the science of psychology. In Baley, S. Collection of works in 5 volumes, 2 books, vol. I (pp. 151–170). Lviv-Odesa: Cogito.
Baley, S. (2002b). Esaay on logic. In Baley, S. Collection of works in 5 volumes, 2 books, vol. I (pp. 354–389). Lviv-Odesa: Cogito.
Baley, S. (2002c). The concept of ethical good and evil in modern philosophy. In Baley, S. Collection of works in 5 volumes, 2 books, vol. I (pp. 139–150). Lviv-Odesa: Cogito.
Blaustein, L. (1931). O ocenie samego siebie w wieku młodzieńczym, Poznań: Polskie Towarzystwo Filozoficzne.
Bocheński, J.M. (2008). Autonomia uniwersytetu. In Bocheński, J.M. Sens życia i inne eseje, (pp. 60–71). Komorów: Wydawnictwo Antyk – Marcin Dybowski.
Brożek, A. (2014). The significance of Kazimierz Twardowski in philosophy and culture, Pro-Fil [online] (pp. 32–46). 15 (1). [accessed 2021-03-20], available at: < dx.doi.org/10.5817/pf15-1-719 >
Czeżowski, T. (1989a). Aksjologiczne i deontyczne normy moralne. In Czeżowski, T. Pisma z etyki i teorii wartości moralne, (pp. 150–156). Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Czeżowski, T. (1958a). Dydaktyka filozofii w nauczaniu uniwersyteckim. In Czeżowski, T. Odczyty filozoficzny, (pp. 310–313). Toruń: Towarzystwo Naukowe w Toruniu.
Czeżowski, T. (1938). Kazimierz Twardowski jako nauczyciel. In Kazimierz Twardowski. Nauczyciel – Uczony – Obywatel, (pp. 7–12). Lwów: Nakładem Polskiego Towarzystwa Filozoficznego.
Czeżowski, T. (1958b). O dyskusji i dyskutowaniu. In Czeżowski, T. Odczyty filozoficzny, (pp. 280–288). Toruń: Towarzystwo Naukowe w Toruniu.
Czeżowski, T. (1989b). O ideale uniwersytetu. In Czeżowski, T. Pisma z etyki i teorii wartości, (pp. 237–243). Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Czeżowski, T. (1958c). O kulturze logicznej. In Czeżowski, T. Odczyty filozoficzny, (pp. 271–279). Toruń: Towarzystwo Naukowe w Toruniu.
Czeżowski, T. (1958d). O rzetelności, obiektywności i bezstronności w badaniach naukowych. In Czeżowski, T. Odczyty filozoficzny, (pp. 305–309). Toruń: Towarzystwo Naukowe w Toruniu.
Czeżowski, T. (1946). O uniwersytecie i studiach uniwersyteckich, Toruń: Nakładem Księgarni naukowej T. Szczesny i S-ka.
Czeżowski, T. (1965). Sens i wartość życia. In Czeżowski, T. Filozofia na rozdrożu. Analizy metodologiczny, (pp. 151–161). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Dąmbska, I. (1992). Filozofia na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowe w latach 1918–1939. In Twardowski, K. Wybór pism psychologicznych i pedagogicznych, (pp. 479–482). Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Fragmenty filozoficzne (1934). Księga pamiątkowa ku uczczeniu piętnastolecia pracy nauczycielskiej w Uniwersytecie Warszawskim profesora Tadeusza Kotarbińskiego. Warszawa: Nakladem uczniów.
Hirnyk, О. (n.d.). Analysis of the main philosophical manuscript by H. Kostelnyk “Logic” [online], [accessed 2017-01-27], available at: < ruthenia.info/view/3576 >
Ivanyk, S. (2014). Filozofowie ukraińscy w Szkole Lwowsko-Warszawskiej, Warszawa: Semper.
Jadczak, R. (1991). Kazimierz Twardowski: twórca szkoły lwowsko-warszawskiej, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Jadczak, R. (1992). Wstęp. In Twardowski, K. Wybór pism psychologicznych i pedagogicznych, (pp. 7–80). Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Kostelnyk, H. (1936). Arcana dei. Way of the modern man’s faith, Lviv: Authors edition.
Kostelnyk, H. (1925). Three studies on cognition, Lviv: Edition of St. Paul Society.
Kotarbiński, T. (1970). Dążenia zrzeszeń naukowych w toku dzięjów. In Kotarbiński, T. Studia z zakresu filozofii, etyki i nauk społecznych, (pp. 116–128). Wrocław-Warszawa- Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Kotarbiński, T. (1987a). Kultura filozoficzna. In Kotarbiński, T. Pisma etyczne, (pp. 91–103). Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź: Ossolineum.
Kotarbiński, T. (1987b). O urabianiu poglądów na świat i życie. In Kotarbiński, T. Pisma etyczne, (pp. 104–105). Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź: Ossolineum.
Kotarbiński, T. (1987c). Próba charakterystyki oceny etycznej. In Kotarbiński, T. Pisma etyczne, (pp. 115–123). Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź: Ossolineum.
Kotarbiński, T. (1987d). Realizm praktyczny (1). In Kotarbiński, T. Pisma etyczne, (pp. 124–133). Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź: Ossolineum.
Kotarbiński, T. (1956). Sprawność i błąd. Z myślą o dobrej robocie nauczyciela, Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych.
Kotarbiński, T. (1987e). Zagadnienia etyki niezależnej. In Kotarbiński, T. Pisma etyczne, (pp. 140–149). Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź: Ossolineum.
Kotarbiński, T. (1936). Żywotne i mniej żywotne koncepcje zadań filozofii, Przegląd Filozoficzny” (pp. 366–367). XXXIX (IV).
Kuczyńska, A. (2011). Władysława Tatarkiewicza wizja Innego, Filo–Sofija (pp. 451–458). 13–14.
Kulchytskyi, О. (1985). Worldview and youth. In Kulchytskyi, О. Ukrainian personalism. Philosophical and ethnopsychological synthesis, (pp. 15–19). Munich-Paris: The Ukrainian Free University.
Lempicki, S. (1938). Rola Kazimierza Twardowskiego w uniwersytecie i w społeczeństwie. In Kazimierz Twardowski. Nauczyciel – Uczony – Obywatel, (pp. 31– 49). Lviv: Nakładem Polskiego Towarzystwa Filozoficznego.
Łukasiewicz, J. (1915). O nauce i filozofji, Przegląd Filozoficzny (pp. 190–196). XVIII (3–4).
Parys, J (ed.) (1992). Między Logiką a Wiarą, Montricher: Les Editions Noir sur Blanc.
Mońka-Stanikowa, A. (1987). Wstęp. In Nawroczyński, B. Dzieła wybrane, vol. I, (pp. 11–126). Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Ossowska, M. (1983a). Jeszcze o uniwersytetach. In Ossowska, M. O człowieku, moralności i nauce. Miscellanea, (pp. 166–169). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Ossowska, M. (1983b). Wzór obywatela w ustroju demokratycznym. In Ossowska, M. O człowieku, moralności i nauce. Miscellanea, (pp. 355–366). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Perzanowski, J. (2009). Rozum – Serce – Smak w myśli Izydory Dąmbskiej. In Perzanowski, J. (ed.) Rozum – Serce – Smak. Pamięci Profesor Izydory Dąmbskiej (1904.1983), (pp. 13–22). Kraków: Wydawnictwo WAM.
Swieżawski, S. (1978a). Swoistość uniwersytetów wyznaniowych. In Swieżawski, S. Człowiek i tajemnica, (pp. 160–176). Kraków: ZNAK.
Swieżawski, S. (1978b). Wspomnienie o profesorze Ajdukiewiczu. In Swieżawski, S. Człowiek i tajemnica, (pp. 189–197). Kraków: ZNAK.
Tatarkiewicz, W. (1971). O bezwzględności dobra. In Tatarkiewicz, W. Droga do filozofii i inne rozprawy filozoficzne, (pp. 211–289). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Twardowski, K. (2014). Autobiografia [5]. In Twardowski, K. Myśl, mowa i czyn, część II, (pp. 35–49). Kraków: Copernicus Center Press.
Twardowski, K. (1933). O dostojeństwie Uniwersytetu. Poznań: Uniwersytet Poznański.
Witwicki, W. (1920). Kazimierz Twardowski, Przegląd Filozoficzny (pp. IX–XIX). 23.
Yarema, Y. (1924). Introduction to philosophy. (Summary of lectures for the first semester of 1923/1924 at the Ukrainian Higher Pedagogical Drahomanov Institute in Prague. Prague: The Ukr. Ped. Drahomanov Institute Publishing.
